Objavljujemo dokument u nazivu „Prijedlog mjera za rješavanje saobraćaja na prugama uzanog kolosijeka južno od Čapljine“ u režiji Zavoda za istraživanje i inženjering Željezničko transportnog preduzeća Sarajevo, za 1974. godine.
Supstitucija kao imperativ
Iz ovog elaborata možete pročitati da nakon razmatranja i izrečenih određenih zaključaka koji bi ukazivali na puteve daljeg rješavanja problema uzanih pruga južno od Čapljine, ŽTP Sarajevo predlaže supstituciju željezničkog saobraćaja na uzanim prugama drumskim saobraćajem.
Naime, sadašnje stanje drumskih saobraćajnica na području pruga Čapljina – Dubrovnik, Hum – Bileća i Bileća – Nikšić omogućava da se sa asfaltnim putevima može doći do mjesta: Gabela, Hrasno, Hutovo, Hum, Uskoplje, Dubrovnik, Ljubova-Duži, Trebinje, Lastva, Bileća, Nikšić kao i do mjesta Ravno, Zavala, Petrovići, Vilusi pri čemu se na kraćim relacijama saobraćaj odvija makadamskim ili lošim lokalnim putevima.
U istom dokumentu se navodi (od 1968. godine kada je ukinuta uzana pruga Uskoplje – Zelenika) da iako su sprovedene mjere racionalizacije u smanjenju troškova, ipak zbog dotrajalosti i nefunkcionalnost kapaciteta, kako pruge tako isto i voznih, vučnih sredstava i pretovarnih kapaciteta, te visokih troškova prevoza, sve u svemu ove pruge prouzrokuju ( i u budućnosti) permamentno poslovne gubitke.
Da se supstitucija nameće kao imperativ, stručni tim ovim elaboratom predlaže moguće varijante (koju nedvosmisleno pokazuju na njenu opravdanost) vezano za troškove željezničkog teretnog saobraćaja u odnosu troškova drumskog saobraćaja te način rješavanja tehnološkog viška radnika jer na ovim prugama bilo je zaposleno ukupno 1744 radnika, a treba iznaći rješenje za 944 radnika.
Da investiranje u modernizaciju (na dva sastanka, jula 1974. godine, privredna komora Mostara sa predstavnicima društveno političkih zajednica i radnih organizacija sagledavali su ekonomsku opravdanost normalizacije uzanih pruga) i opremanje pruge u dužini od 170 km ne dolazi u obzir jer obim rada na pruzi ne bi opravdao bilo kakva značajna ulaganja.
Aktivnosti uvođenja supstitucije sa preuzimanjem finansijskih obaveza
Obzirom na težak položaj preduzeća u cjelini i ograničenih mogućnosti ŽTP-a Sarajevo u pogledu preuzimanja finansijskih obaveza u fazi ukidanja pruge i vođenja supstitucije, predlažu se slijedeće aktivnosti:
- Priprema i donošenje potrebnih saglasnosti za obustavu željezničkog saobraćaja, (predviđa se od 1. juna 1975. godine)
- Definitivnu organizaciju drumskog saobraćaja,
- Detaljnog plana zapošljavanja radne snage (tehnološki višak), potrebne kvalifikacije (prekvalifikacije), ranije penzionisanje radnika i dr.,
- Utvrditi konstrukciju finansiranja i obezbijediti potrebna investiciona sredstva za realizaciju programa supstitucije.
Interesantan detalj, vezano za zapošljavanje radne snage, gdje stoji da svi vučni vozovi (kamioni sa prikolicom) moraju biti zaposjednuti sa dva kvalifikovana vozača. Prednost imaju otpušteni radnici sa uzane pruge sa mogućnošću polaganja potrebnom vozačkom kategorijom. Također u istom elaboratu se govori o izboru tipa drumskog vozila i odabran je FAP 1314 FF 145 KS domaće proizvodnje i priključno vozilo „Itas“.
I na kraju, ovi prijedlozi rezultiraju iz sagledavanja opštih društvenih interesa Republike BiH, i zbog toga ŽTP Sarajevo, kroz ovaj elaborat, predlaže odgovarajućim organima Republike kao put racionalnog rješavanja problema uzanih pruga južno od Čapljine.
Za pregled elaborata klikni na pdf dokument:
